Қазақ тілінің түсіндірмелік сөздігі: ӘКЕ

Сөз: Қазақ тілі Орыс тілі Ағылшын тілі Іздеу

|ӘКЕ 1#омоним #зат есім. 1. Балалы балған ер адам. 2. Малдың т.б. жанжануарлардың еркегi; аталық мал. 3. Әкесінің замандастары, қатарластары. 4. #ауыспалы мағына. Бiр нәрсенің ең зоры, мықтысы, күштісi. Әке қаны төгілген жер. #поэтикалық. Ата-баба жаудан қорғап қалған туған жер, атамекен. Әке мұрасы. #этнографиялық. Қазақ халқының салты бойынша үйдің балаларына еншілеп бөліп берілетін әкенің жиған-терген дүниесi, малмүлкi. Әкеңдi өлтіріп пе едi? #сөйлеу. “Қатты кек сақтап, өшігетіндей не болды?” деген мағынада айтылатын кею мәніндегi сөзқолданыс. Әкеңнің аузын. #сөйлеу. бейпіл. Боқтық, былапыт сөз. Әкеңнің басы қалды ма? #сөйлеу. «Байланып қалдың ба, не көріндi» деген мағынадағы кеюдi білдіретін сөзқолданыс. Әкеңнің [ көз ] құны бар ма? #сөйлеу. «Не ақыңбар, жұмысың не?» деген мағынада айтылатын кею, ашулануды білдіретін сөзқолданыс. Әкеңнің [ көз ] құны жоқ. Ақысы жоқ, аласысы жоқ. Әкең тіріліп келдi ме? #сөйлеу. “Сонша қуанып, елегізетіндей не көріндi, неменеңе жетісіп елпілдейсің?” деген мағынада айтылатын сөзқолданыс. Әке орнына әке болды. Әкесінің орнын басып, туған әкесіндей асырап, бақты. Әкесi аштан өлген кісідей. Көнi кепкен, ындыны жарымаған. Әкесi базардан келгендей. Мәз-мейрам, мәре-сәре. Әкесіндей көрдi. Туған әкесіндей көрдi, жақсы көрдi. Әкесін көзіне көрсеттi. #сөйлеу. Көресісін көрсеттi. Әкесін өлтірген жоқ. #сөйлеу. «Соншама өштесетіндей, өшігетіндей не болды?» деген мағынадағы сөзқолданыс. Әкесi өлгендi де естіртедi. “Қандай ауыр, жағымсыз хабар болса да жасырмай айтады” деген мағынадағы сөзқолданыс. Әкесін танытты. #сөйлеу. а ) Сазайын бердi, көресісін көрсеттi. ә ) жағымды. Жантәнімен беріле, жапыра iстедi, түбін түсірдi. Әкесінің аузынан түскендей. Әкесіне айнымай тартқан, ұқсаған. Әкесінің әкесi. #сөйлеу. Атасы. Әкесінің есімін [ қосып, атыжөнімен ] айтты [ атады ]. Орыс тіліндегi дәстүр бойынша қаратпа ретінде адамның атына әкесінің атын тіркестіріп қолдану. Әкесінің [ көз ] құны бардай [ кеткендей ]. #сөйлеу. Өшіккендей, кегi бардай, аласысы бардай. Әкесінің құнын сұрады. #сөйлеу. Тым қымбат сұрады. Әкесінің үйіндей [ үйінде жатқандай, үйіне кіргендей ]. Өз әкесінің үйінде жүргендей. Әке үйi. #этнографиялық. Қара шаңырақ, әке-шеше отырған үлкен үй.