Қазақ тілінің түсіндірмелік сөздігі: ҚҰЛАҚ

Сөз: Қазақ тілі Орыс тілі Ағылшын тілі Іздеу

|ҚҰЛАҚ 1#омоним #зат есім. 1. #анатомиялық. <лат. аurіs> Адам мен омыртқалы жануарлардың есту мүшесі. 2. #ауыспалы мағына. Баскиімнің құлақты жауып тұратын бөлігі. 3. #ауыспалы мағына. Тұрмыстық заттардың ұстауға арналған жері, тұтқасы. 4. #ауыспалы мағына. Музыкалық аспаптың ішегін қатайтатын немесе босататын тетігі. 5. кәс. Бірнеше ауды жалғастырып ұстап тұратын дөңгелек шығыршық. 6. #тарихи. Түбіртек мағынасында. Құлағы ауырлау. Естуi нашар, жөндi ести алмайды. Құлағы бітеу. Керең, естімейтін, естігісi келмейтін. Құлағы дүңгірледі. Әлдеқандай физикалық есерлерден немесе құлақ мүкістене бастағанда, естілген дауыс. тың күңгірлеп, дұрыс ұғынылмауы. Құлағы елең етті [ елеңдеді ]. Көңілі бөлініп, ынта қойып тыңдай қалды, құлақ тіге қойды. Құлағы жаттықты. Естиести еті үйренді, айтқанға көндігіп кетті. Құлағы жұлынды. Құлағы жарақаттанды. Құлағы кереңдей. Құлағы естімейтін адамша. Құлағы қалқайды. Арықтады, азып, қатты жүдеп кетті. Құлағы қанды. а) Әбден естіп мейірленді, айызы қанды, тыңдап құмардан шықты. ә) Құлағына сіңді, көп естіп құлағы үйренді. Құлағы қылтиды. Нобайы, жобасы көрініп қалды. Құлағы мақтамен тығулы. Керең, ештеңе естімейді. Құлағым бітелдi. Естілмедi, тарс біттi. Құлағымды кесіп берейін. Бір нәрсеге, бір істің шешіміне сенімді болғанда, бәстескенде немесе кепілдік беру мәнінде айтылатын сөз. Құлағым [ естісем ] керең [ тас керең ] болсын. с ө йл. #экспрессивті. Бұрын-соңды естіген емеспін деп ант-су ішуді білдіреді. Құлағым сенде, айта бер. Тыңдап тұрмын, естіп отырмын деген мағынадағы сөз. Құлағы мүкіс [ мүкістеу, мүкіс тартты ]. Құлағының естуі нашарлады, шала еститін болды. Құлағына алды. #жергілікті сөз. Тыңдады, ескерді, ден қойды. Құлағына алтын сырға. а) Естімейақ қой, мән берме деген мағынада. ә) Ескерсін, зейініне түйіп алсын деген мағынада. Құлағына енді. а) Естілді, құлаққа жетті. ә) Көңіл қойып тыңдады, ұқты, байыбына барды. б) Мән берді. Құлағына жақты [ қонды ]. Айтқаны ұнады, көңілінен шықты. Құлағына жылы тиді. Жағымды естілді. Құлағына кірмедi [ биттей кірмедi, кірген жоқ ]. а) Тыңдамады, елең қылмады. ә) Мән бермедi, керек қылмады. Құлағына қонбады. Айтқанды ұқпады, миына кірмеді, түсінбеді. Құлағына құйды. Есінде қалсын, ұқсын деп қайта-қайта айтты, ұмытпайтындай етіп түсіндірді. Құлағына құйып алды. Әбден ұғып алды, жадына сақтады. Құлағына қыстырмады. Тыңдамады, мән бермеді, елемеді. Құлағына мақта тықты. Естімеді, тыңдамады. Құлағынан ағып кеттi. Айтқан сөздi ұмытып кеттi. Құлағынан кетпеді [ құлағында қалды ]. Дауыс ы, айтқан сөзі есте қалды, ұмытылмады. Құлағынан кетірді. Ұмытты, құлағы тынды. Құлағынан күн көрінеді. Өте жүдеу, арық; қармаққа шаншыр еті жоқ. Құлағынан қиқу кетпеді. Үнемі сөз, ұрыс естумен болды. Құлағына салды. Ескертті, айтты, аңғартты. Құлағына сіңдірдi. Үнемі айтып жүрді. Құлағына тиді [ жетті ]. Естіді, хабарланды, хабардар болды. Құлағына шалынды. Естілді, құлаққа жетті. Құлағына [ құлағының ұшына ] шейін қызарды. Қатты ұялды, қысылды. Құлағын ашу. Балаға ат қойып, үш-төрт рет айқайлап, азан шақырып естірту. Құлағына ілмеді. а) Тыңдамады, естігісі келмеді. ә) Көңіл қоймады, ескермеді, өз дегенін істеді. Құлағын басты. Естігісі келмеді. Құлағын бұрады. а) Үгіттеп, айтқанына көндірді, мақұл дегізді. ә) Ұмытпасын дегендей қайта-қайта еске салды. Құлағын едірең-едірең еткізді. Құлағын тікірейтті. Құлағын елеңдетті. Құлағын қайшылады, құлағын түрді, тыңдады. Құлағын жымырды. Мал (ат, есек т.б.) құлағын артқа қарай жымқырып сес көрсетті. Құлағын қайшылады. Құлағын кезек-кезек қозғады, алма-кезек қимылдатты. Құлағын қатырды. Мазасын алып, қыңқылдай сөйлей берді, құлаққа маза бермеді. Құлағын сарсытты [ сасытты ]. Айтаайта мезі қылды, ығыр қылды. Құлағын сатты. Тыңдағаны үшін ақы сұрады. Құлағын тарс бітедi. Назарына iлмедi, естігісi келмедi. Құлағын түрді [ салды, тосты, төседі, тікті, бұрды ]. Елегізіп хабар күтті; сөзге көңіл аударды, ден қоя тыңдады, зейін салды. Құлағын шулатты. Біреуді әңгіме қылды, өсектеді. Құлағының елеңдеуі. Сабырсыздану, тағатсыздану. Құлағының етін [ құрышын, құртын, құрт етін ] жеді. Мазасын алды, мезі қылды, сөзбен ығыр қылды. Құлағының мүкісі бар. Құлағы нашар естиді. Құлағының шері тарқады. Әбден естіп, айызы қанды. Құлағы сарсыды. Бір нәрсені көп естіп, әбден жалықты, мазасы кетті, мезі болды. Құлағы тарс [ тас ] бітті. Түк естімей қалды. Құлағы терең. стиль. Бұл жерде естігіш, саққұлақ деген мағынада қолданылған. Құлағы теріс біткен. Тыңдамайтын, елең қылмайтын кісі туралы айтылады. Құлағы тосаңсыды. Құлағына жат естілді. Құлағы тұнды. Қатты дауыс. не ушудан құлағы естімей қалды. Құлағы түрік [ түріңкі, тесік ]. а) Әр нәрседен хабары бар, көңілі ояу, білімқұмар. ә) Саққұлақ, естігіш, тыңшы. Құлағы тыныш. Ешкім мазасын алмайды. Құлағы шалды [ құлағына шалынды ]. Естіді, хабардар болды. Құлағы шулады. а) Біреу сен туралы, бірдеңе дедіге жоритын ырым. ә) Басы ауырып, құлағы шыңылдады, есінен танды, есеңгіреді. б) Құлаққа үні, дыбысы, дауыс. ы келді. Құлағы шыңылдады. Есі ауып, көзі қарауытты. Құлағы үйрендi. Естиести еті үйренді, айтқанға көндігіп кетті. Құлақ [ сөзге құлақ ] аспады [ асқан жоқ, қоймады ]. Бiреудің сөзіне назар аудармады, айтқанды тыңдамады. Құлақ асты [ қойды ]. Ден қойып тыңдады, айтқанымен санасты, есептесті. Құлақ аурулары. #медициналық. Құлақтың сыртқы, ортаңғы және ішкі бөліктерінде кездесетіндерттер. Құлақ [ тарс ] бекідi. Тас керең боп, түк естімедi. Құлақ елеңдетер. Елең еткізер, бейжай қалдырмайтын (хабар, сөз т.б.). Құлақ естімес, көз көрмес [ құлақ естіп, көз көрмеген ]. Бұрындысоңды болып көрмеген, болмаған, кездестірмеген. Құлақ жарды [ тұндырды ]. Даусы қатты шықты, құлақтан өтті. Құлақ кесерi бар. Түрпідей тиетін, жақпайтыны болады деген мағынада. Құлақ кесті [ кескендей ]. Құлаққа ұрған танадай, жым-жырт, тым-тырыс. Құлақ күйін келтірді [ баптады ]. Музыкалық аспаптың құлағын бұрап, әуеніне, нәшіне келтірді. Құлаққа дамыл жоқ. Сөз тыңдаудан жалықпады, біреу сөйлеп мазасын алды. Құлаққа жағымды. Естуге үйлесімді, ұнамды. Құлаққа жат. Жағымсыз, тосын, жайсыз (дыбыс, үн туралы). Құлаққа жетті. Естілді, белгілі болды. Құлаққа жылы тиді. Жағымды естілді, көңіліне қонды. Құлақ қақпады. Аузын ашпады, ешбір сөз сөйлемеді, тып-тыныш отырды Құлақ қақпай. Қыңқ етпей, қарсылық білдірмей. Құлаққа құлақ, тұяққа тұяқ. Жоқ малдың орны толу мағынасында [ Ескі заманда барымта, т.б. түрде қолды болған мал орнына мал алу, санын түгелдей алу салтынан келіп шыққан ]. Құлаққа сіңген сөз. Үйреншікті, баяғыдан айтылып келе жатқан дағдылы, машықты сөз. Құлаққа сіңді. Құлағына құйылды, жеткізе айтылды. Құлаққа тақты [ ілді ]. Тыңдады, зейін қойды, ескерді. Құлаққа талып жетті. Алыстағы дауыс., үн әрең жетті, үзіліп барып естілді. Құлаққа түрпідей тиді. Сөзі өрескел, жағымсыз естілді. Құлаққа ұрған танадай. Тып-тыныш, жым-жырт, еш нәрседен хабарсыз. Құлаққа шалыну. Естілу, құлаққа жету. Құлақ қашты қылды. Мазаны алды, тыныштық бермеді. Құлақ қойды. Ықылас қойып, тыңдады. Құлақ құрышы қанды [ қандырды ]. Жақсы сөз, ән әбден тыңдап, айызы қанды; құмардан шықты, рақаттанды, жетесіне жеткізді. Құлақ нан. #жергілікті сөз. Еттің наны. Құлақ салды. а) Тыңдады, естіді. ә) Тың тыңдады. б) Тіл алып, айтқанды істеді. Құлақ сарсылтты. #сөйлеу. Құлақ сарсытты. Құлақ сүйінші [ шүйінші ]. #этнографиялық. Қуанышты хабарға берілетін сый. Құлақтан азды. Құлағы ауырлады, мүкістенді. Құлақтан өтті. Қатты, оқыс шыққан дыбыс туралы айтылады. Құлақ түрісті. Тың тыңдады, тыңдай қалысты. Құлақты бітірдi. Бiтедi, бекіттi. Құлақтың тынышын алды. Мазаны алды. Құлақ шеке. Адамның бір жақ құлағы мен шекесінің тұсы.
|ҚҰЛАҚ 2#омоним #зат есім. кәс. Арықтағы суды жырып бөліп жіберу үшін әр жерден қойылған кішкене тоспа, бұрма. Құлақ ашты. Суды бөгеп тұрған жерін ашып, арықарыққа су жіберді. Құлақ байлау [ қайыру ]. Суды бөгеу, арықарыққа жіберетін жерді бекіту.
|ҚҰЛАҚ 3#омоним #зат есім. кәс. Қырмандағы астықты қызылдағанда сұраушыларға берілетін үлес.
|ҚҰЛАҚ 4#омоним [ #орыс тілі. кулак ] #зат есім. #сөйлеу. Батырақтардың еңбегін пайдаланатын ауқатты, бай жекеменшік шаруа.