Қазақ тілінің түсіндірмелік сөздігі: БЕТ

Сөз: Қазақ тілі Орыс тілі Ағылшын тілі Іздеу

|БЕТ #зат есім. 1. Бастың алдыңғы жағы, жүз, дидар. 2. Бет сүйек пен жақ сүйектің арасындағы ет, беттің ұшы. 3. #анатомиялық. <лат. fасіei> Мұрын, ауыз, иек, көзшара, көзшараасты, ұрт, жақ аймақтарынан тұратын адамның басының бір бөлігi. 4. Адамның өзіндік түрi, түскелбетi, өң, түр, шырай. 5. Бiр нәрсенің үстіңгi жағы, жоғарғы қабаты. 6. Өзен, көл, дария т.б. жоғарғы жағы. 7. Таулы, қырқыратты жердің құлама жағы, беткейi. 8. Жақ, тұс. 9. Кiтапдәптер, газет парағының әрбір жазылатын жағы. 10. и н ф. <ағыл. pаge> Компьютердегi виртуаль адресi бар белгілi бір ұзындықтағы блок. 11. #геометриялық. Арнаулы тәсілмен анықталатын нүктелер жиыны. 12. #ауыспалы мағына. ған/ген тұлғалы есімшемен тіркесіп, жатыс септігінде тұрып, амаләрекетінің алғашқы шағын білдіредi. 13. #ауыспалы мағына. Белгілi бір бағыт, бағдар, беталыс. 14. #ауыспалы мағына. Жай, жай жапсар. 15. #ауыспалы мағына. Қаһар, айбат, сұс. 16. #ауыспалы мағына. Түрi, ыңғайы. // Адам, кісi деген мағынада. Бет ажары. Әдетте адамның келістi, көріктi түрi, кескінi, кейпi деген мағынада. Бет алды. а ) Бағыт ұстады, нысанаға алды, беттедi. ә ) Ниеттендi, мақсат еттi. Бет ауған жаққа. Белгісіз жаққа, беталды. Бет аударды. Беталысын өзгерттi, беттедi. Бет аудармады. Тұп-тура шықты, айнымады, жаңылмады. Бет ашысты. а ) Шындап сөйлестi, шешіле пікірлестi, ақта рылысты. ә ) Ұрсысты, ренжістi, өкпелестi. Бет әлпетi. а ) бет-пішін, түртүс, кескінкелбет. ә ) Беталыс, бағыт-бағдар. Бет әлпi. #сөйлеу. Бет әлпетi. Бет бағдары. Беталысы, бағыты. Бет бақтырмады [ бақтырар емес ]. а ) Бой бермедi, мұршасын кел тірмедi. ә ) Маңайлатпады, беттетпедi, жолатпады, шыдатпады. б ) Көнбедi, айтқанға құлақ аспады. в) Сөйлетпедi, аузын аштырмады. Бет бар ма. Кiсінің бетіне қарай алатын, бір нәрсе iстей алатын жай жоқ, абыройдан, арұяттан жұрдай деген мағынада қолданылатын сөз. Бет бердi. а ) Беттедi, ниеттендi, бел байлады. ә ) Бiреудi қоштады, ниеттес болды. Бет бояу. Өтірік айту, алдау. Бет бұрды. а ) Ыңғай көрсеттi, қарады. ә) Бағы тын өзгерттi, беттедi. б ) Теріс қарады, сырт айналды, жалтарды. в) Ұнатпады, жақтырмады. г ) Тайсалды, қашты. ғ) Мойынсұнды, торықты, түңілдi. д ) Райынан қайтты, айныды, өзгердi. е) Ниеттендi, мақсат еттi. ж) Ден қойды, көңіл бөлдi. з) Басын ала қашты. Бет бұрдырмады. Жалтартпады, бетіне басты. Бет бұру. а ) Көңіл бөлу, ниет қою. ә ) Жалтару, теріс қарау, сырт айналу. Бет бүркеншік еттi. Бүр кеніш ету, сылтаурату. Бет біткеннің сұлуы. Өте әдемi, ажарлы, көріктi. Бет дүзеді. Беттеді, жолға шықты. Бет жоқ. Ешкімге қарай алмаймын, ар ұяттан жұрдай болдым деген мағынадағы сөзқолданыс. Бет жырту. #этнографиялық. а) Қазақтың ескі әдеті бойынша кісісі өліп, қатты күйінгенде әйелдердің бетті тырнап, жылау әдеті. ә ) Әбден көңілін қалдырды, қатты өкпелетті. Бет жыртысты. Өкпелестi, араздас ты, ренжістi, ұрсысты. Бет жыртысу. Реніш, өкпе, қарсыласу. Бет каталогы. #информатикалық. <ағыл. pаge dіreсtоrу> Элемент терi беттер кестесінің дискрипторы болып табылатын мәліметтер құры<ағыл. pаge mаkeup> Мәтіндік немесе графикалық мате риалдың басылатын бетте белгілi бір ережелерге сәйкес орналасуы. Беттi қызартты. Бетіне басты, ұялтты. Беттің ажырауы. и н ф. Бiр бет аяқталып, келесi бет басталатын аралық. Беттің арын белбеуге түйдi. а) Тәуекелге бел байлады. ә) Ұялмады, шімірікпедi. Беттің арын бес төктi. Әбден масқарасы шықты, қиналды. Беттің арын қашырды. Ұялмады, именбедi. Беттің қызылы. Беттің шырайы, көркi. Беттің тотығуы. х и м. Бұйымның бет жағында оттектің металмен әсерлесуі. Бетi ауған жақ. Беталды, көрінген жер. Бетi ауған жоқ. Бағытынан таймады, айнымады, алған бетінен қайтпады. Бетi ауды. Бұрылды, бағытталды. Бетi аулақ. Құдай көрсетпесін, маңайлатпасын деген мағынадағы сөзқолданыс. Бетi ашылды. а) Өмір көрдi, жақсыжаманды басынан кешірдi. ә) Қыз бала абыройынан айырылды. б) Етi үйрендi, дағдыланды. в) Қысылыпқымтырылмайтын болды, батылданды. Бетi барда. Өңдi, ажарлы, көріктi кезде. Бетi берi қарады. а) Аурудан айыға бастады, сауықты. ә) Райдан қайтты, ашуы тарады, айтқанға көндi. Бетi беттедi. Жақындады, ыңғай танытты. Бетi [ Бет-аузы ] бұлаудай. Көп жылағандықтан бетi iсіп кеткен. Бетi бүлк [ шылп, былш ] етпедi [ етер емес ]. Бетi шімірікпедi, ұялмады, безеріп, бедірейіп тұрды. Бетi [ Бет-аузы, аузы-басы ] даладай қан. Қызыл ала қан, қан-жоса. Бетi ду еттi [ дуылдады ]. Ұялғаннан бетi қызарды. Бетi жапырылды. Бетi қайтты, жеңілдi. Беті жап-жалпақ. Жақ сүйегі жалпақ, бет көлемі кең, табақтай. Бетi жарық. Беделi үстем, жүзi жарқын. Бетi желге тимедi. Қиыншылық көрмедi, қиналмады. Беті жоқ. Айыпты, кінәлі, ұятты. Бетi кесілгір. қ а рғ. Арұяттан айырылып, қара бет болғыр, ұятың төгілгір деген мағынадағы сөзқолданыс. Беті күйді. Ұятқа батты, ел бетіне қарағысыз болды. Бетi күрең тартты. Сұрланды, қызарды. Бетi қайтты. а) Тауы шағылды, көңілi қалды. ә) Бәсеңдедi, қарқыны басылды. б) Айныды, өзгердi. в) Соққы жедi, тойтарыс көрдi. Бетi қалың. Шiміркпейтін, ұятсыз адам туралы. Бетi қара лы. Қасіреттi, қайғылы. Бетi қатты. Екпіндi, қарқынды, қаһарлы, ызалы. Бетім бар. Түрім бар, жағдай осылай деген мағынада. Бетімен кеткендік. Тәрбиесіздік, тәртіпсіздік. Бетімен кеттi [ жүрдi, жайылды ]. а) Басы ауған жаққа кеттi, беталды жүрдi, лағып кеттi. ә) Қайырусыз жібердi, тыйым салмады, қадаға ламады. б) Қар сылық көрмедi, еркеледi. // Қалай болса солай, ретсіз. Бетімен қоя бердi [ жібердi ]. Қада ғаламады, ерік беріп қойды, жөнге салмады. ә) Қысқартпады, күземедi (сақал туралы). Бетін айдай қылды. Масқаралады, кінәсін бетіне басып, ұялтты. Бетін ары қылсын. тілек. Аулақ етсін, болмасын деген мағынадағы сөзқолданыс. Бетін [ жүзін ] аудару. Жұрттың назарын өзіне не басқаға қарату. Бетін аулақ ет [ қыл ]. Жаман iс, жаман қылыққа жолата көрме, жақындатпа. Бетін ашты. а) э т н. Жаңа түскен келіндi той үстінде «Беташар» айтып, қайын жұртымен таныстырып, бетіне жапқан орамалын алып, жүзін көрсеттi. ә) Белгілi болды, айқындалды. б) Істi жаңадан бастады, бастаушысы болды, қалыптастырды. в) Жариялады, жайып салды. Бетін басты. Қатты ұялғаннан ешкімге қарай алмай, бетін қолымен жапты. Бетіне бедер түстi. а) Таңба салды, дақ түсірдi. ә) Әжімдендi, қартайды. Бетін берi қаратты. Айтқанына көндірдi, иланды рды, өз пікірін тыңдатты. Бетін бүркедi. #фольклор. Қайтыс болды, дүние салды. Бетін білдірдi. Ойын айтты, ниетін, ыңғайын білдірдi, жөнін көрсеттi. Бетінде қан-сөл жоқ. Сұп-сұр, жүдеу. Бетінде тамшы қан қалмады [ жоқ ]. Жүдеді, ажары тайды. Бетінде ұялатын қаны болды. Ұяты бар, намысты. Бетіне адам қарағысыз еттi. Абыройын төгіп, масқаралады. Бетіне басты. Өрескел қылықты салық еттi, кінәсін өзіне айтып ұялтты. Бетіне былш еткіздi. Көңіліне қарамай айтып салды, көзіне айтты. Бетіне ешбір жанды үндетпедi. Қамқор болды, ара тұрды, ешкімге ренжіттірмедi. Бетіне жан [ ешкім ] келмедi. а) Ешкім қарсы шықпады, қарсыласпады, айтқанын iстедi. ә) Қаһарлы, айбынды, адуынды болды. Бетіне жібермедi. Еркіне жібермедi, қадағалады. Бетіне [ қарсы, тік ] келдi. Қарсы келдi, айтқанына көнбедi, қарсыласты. Бетіне [ қара ] күйе [ кір ] жақты. а) Ұятқа қалдырды, масқаралады. ә) Жала жапты, айыптады. Бетіне кіреуке болды. Ұятқа қалдырды. Бетіне қан жүгірттi. Еліктірдi, жан бітірдi, қуантты. Бетіне қан тепті. Беті қызарып албырады. Бетіне [ жан ] қарамады. а) Аямады, бетің бар, жүзің бар демедi, айбынды, адуынды болды. ә) Қарсы келмедi, айтқанын орындады. Бетіне қызылы шықты. Ұялғаннан, қысылғаннан екі беті алабұртып, қызарып кетті. Бетінен алдырды [ алғызды ]. Айтақтады, араға түстi. Бетінен арын төктi. Ұялтты, ұятқа қалдырды. Бетінен аулақ. тілек. Құдай көрсетпесін, маңайлат пасын деген мағынадағы сөзқолданыс. Бетінен басты. Бiр нәрсенi жасауға не бір жерге баруға мүлде құлқы болмады, азарда-безер болды. Бетінен боздағы шықты. Өңi қашты. Бетінен жарылқасын. тілек. Жолы оң болсын, мақсаты орындалсын, iсi оңға бассын. Бетінен иманы тамған. Әділеттi, инабатты, жүзi жылы, көңілi таза (адам). Бетінен қайтпады. Алған бағытынан таймады; айтқанында тұрды, айнымады. Бетінен қақты. Ұрысты, қарсы келдi, зекідi, тоқтатты. Бетінен қаны қашты. Өңi бұзылды, қуқыл тартты, сұрланды. Бетінен қанын қа шырды. Ренжіттi, кейіттi, ашуландырды. Бетінен [ екi бетінің ] қаны тамды. Шырайланды, ажары кірдi, өңi кірдi. Бетінен мөрі тамған. Бет моншағы үзілген. Бетінен қапты. #экспрессивті. Қарсы шығып, қатты сөйледi. Бетінен оты шықты. Қатты