Kazakh explanatory dictionary: тіріс
ӨЛГЕН-ТІРІЛГЕН : өлген-тірілгеніне қарамады. Ештеңені елең қылмады, ескермеді. Өлгентірілгенін білмеді. Жантәнін салды, жанын аямады.
ӨЛІП-ТІРІЛ = #етістік. 1. Өлім аузынан қалу, жаны аман қалу. 2. #ауыспалы мағына. Жантәнін салу, бар күшжігерін жұмсау. 3. #ауыспалы мағына. Ынтық болу, өліп-өшу. Өліптірілгеніне қарамады. Еш нәрсені елемеді, жанын салды.
ӨЛІП-ТІРІЛУ деген #өліп-тіріл етістігінің қимыл атауы.
ӨЛІ-ТІРІСІ #зат есім. Барыжоғы, аманесендігі.
ТІРІ #сын есім. 1. Жаны бар, тіршілік етуші. 2. Өмірде бар, өмір сүріп жүрген. Тірі азап [ қорлық ]. Қиямет-қайым, мехнат. Тірі аруақ. а) Өлген адам тәріздi құр сүлдесi қалған, бейбақ. ә) Дәрменсіз адам мағынасында айтылады. Тiрi әруақ. #сөйлеу. Тiрi аруақ. Тірі бол! аман-есен, сау-саламат жүр! Тірі бейіт. Көзі тірісінде орны белгіленіп, тұрғызылған бейіт. Тірі еткенді құр етпеді. #діни. Жан бергенді құр тастамады, ризығын берді. Тірі жан [ пенде ]. Адам баласы, адамзат, кісі. Тірі жанға көрінбеді. Ешкімнің көзіне түспеді. Тірі жанға теңдік бермеді [ берген жоқ ]. Ешкімге есесін жібермеді. Тірі жан жоқ. Ешкім, ешбір адам жоқ. Тірі жаннан қаймықпады. Ешкімнен қорықпады. Тірі жан тісті бақа. Әйтеуір талпынып, ұмтылып жатыр деген мағынада. Тірі жесір. Күйеуі ұзақ сапарға кеткен не ажырасып кеткен әйел. Тірі жетім. а) Әкешешесінен жастай айырылған бала. ә) Желіндемей төлдеген қойдың қозысы. Тірі жүн. қойшар. Қойдың қалың болып ұйысқан қысқы жүнінің астынан жаз шыға жаңадан шыққан және сол ұйысқан жүнінің көтеріліп қырқылғаннан кейін шығып келе жатқан жүні. Тірі заттек. Биосферадағы тірі организмдердің жиынтығы және биомассасы. Тірі кесір болды. Арылмастай қырсыққа айналды, пәле болды. Тірі кетпейді. Аман жібермейді. Тірі күйік болды. Тірідей қайғы-қасірет шектірді, уайым болды. Тірі күйік тартқызды. Тірідей қайғы-қасірет шектірді. Тірі күн. #поэтикалық. Жақсы тұрмыс, бейбіт өмір. Тірі қалды. Өлмеді, ажал аузынан қалды. Тірі масқара. Нағыз сорақы, барып тұрған оңбағандық. Тірі өлік. Құр сүлдесі қалған, жансыз бейне; қолынан түк келмейтін дәрменсіз, қауқарсыз адам. Тірі өліктей. Қауқарсыз, дәрменсіз адам. Тірі пенде. а) Жарық дүниеде өмір сүруші, тіршілік етуші адам. ә) Қыбыр еткен, қит еткен жан; ешкім. Тірі сөз. Жанға нәр, қуат берер, иландырар, шипа болар жанды сөз.
ТІРІ тірі дән. Диірменнен бітеу шыққан дән.
ТІРІДЕЙ #үстеу. Өлтірмей тірі күйінде, тірі тұрғанда. Тірідей жеді [ жеп қойды ]. Қатты ұрысты; қатты ұрсып, ұялтты. Тірідей жерге кірді [ масқара болды, өлді ]. Қатты ұялды, өлердей ұялды. Тірідей жерледі [ көмді ]. Жержебіріне жетіп жәбірледі, әбден ұятқа қалдырды, масқара етті. Тірідей көрге тықты. Әбден өлімші етті, азапқа салды. Тірідей қорлық. Қараптан-қарап, ішпей-жемей, күнәсіз қиянат көру. Тірідей өлді. Көп алдында масқара болды, иті шықты. Тірідей салмағы. Сойылмай тұрғандағы салмағы. Тірідей тілу. #биологиялық. <лат. vіvus – тірі, seсtіo – тілу> Тәжірибе арқылы жануар организмінің қызметін зерттеу, аурудың себебін анықтау, түрлі заттардың әсерін білу, хирургиялық емдеу жолын анықтау үшін жасалатын оталау (операция) әдістемесі.
ТІРІК #зат есім. #сөйлеу. Тіршілік.
ТІРІҚАЗЫНДЫЛАР #зат есім. Бір геологиялық дәуірден басқасына елеулі өзгеріссіз өтетін әртүрлі таксономиялық дәрежедегі ағзалар.
ТІРІЛ = #етістік. 1. Қайтадан жан біту, жан кіру. 2. #ауыспалы мағына. Әлдену, күш алу. 3. #ауыспалы мағына. Жандану, ояну.
ТІРІЛЕ = #етістік. #саятшылық. Қыран құстың балапанына жанды нәрсе жегізіп баулу, сонымен ауыздандыруы.
ТІРІЛЕЙ #үстеу. сөйлеу. Тірідей. Тірілей жұмыртқалау. #биологиялық. Жануарлардың жетілген ұрығы бар жұмыртқа тууы. Тірілей суару. егіншар. Өсімдікті өсіп-жетілу кезінде суару.
ТІРІЛЕТ = #етістік. #саятшылық. Балапан құсқа жанды нәрсе жегізіп баулыту, сонымен ауыздандыру.
ТІРІЛЕТУ деген #Тірілет етістігінің қимыл атауы.
ТІРІЛЕУ деген #Тіріле етістігінің қимыл атауы.
ТІРІЛТ = #етістік. 1. Жан бітірту. 2. #ауыспалы мағына. Ояту, қайта қалпына келтірту, еске түсірту.
ТІРІЛТУ деген #Тірілт етістігінің қимыл атауы; жан бітірту.
ТІРІЛУ деген #Тіріл етістігінің қимыл атауы.
ТІРІЛІК #зат есім. Тірі жүргендік, тірі болып өмір сүрушілік.
ӨЛІП-ТІРІЛ = #етістік. 1. Өлім аузынан қалу, жаны аман қалу. 2. #ауыспалы мағына. Жантәнін салу, бар күшжігерін жұмсау. 3. #ауыспалы мағына. Ынтық болу, өліп-өшу. Өліптірілгеніне қарамады. Еш нәрсені елемеді, жанын салды.
ӨЛІП-ТІРІЛУ деген #өліп-тіріл етістігінің қимыл атауы.
ӨЛІ-ТІРІСІ #зат есім. Барыжоғы, аманесендігі.
ТІРІ #сын есім. 1. Жаны бар, тіршілік етуші. 2. Өмірде бар, өмір сүріп жүрген. Тірі азап [ қорлық ]. Қиямет-қайым, мехнат. Тірі аруақ. а) Өлген адам тәріздi құр сүлдесi қалған, бейбақ. ә) Дәрменсіз адам мағынасында айтылады. Тiрi әруақ. #сөйлеу. Тiрi аруақ. Тірі бол! аман-есен, сау-саламат жүр! Тірі бейіт. Көзі тірісінде орны белгіленіп, тұрғызылған бейіт. Тірі еткенді құр етпеді. #діни. Жан бергенді құр тастамады, ризығын берді. Тірі жан [ пенде ]. Адам баласы, адамзат, кісі. Тірі жанға көрінбеді. Ешкімнің көзіне түспеді. Тірі жанға теңдік бермеді [ берген жоқ ]. Ешкімге есесін жібермеді. Тірі жан жоқ. Ешкім, ешбір адам жоқ. Тірі жаннан қаймықпады. Ешкімнен қорықпады. Тірі жан тісті бақа. Әйтеуір талпынып, ұмтылып жатыр деген мағынада. Тірі жесір. Күйеуі ұзақ сапарға кеткен не ажырасып кеткен әйел. Тірі жетім. а) Әкешешесінен жастай айырылған бала. ә) Желіндемей төлдеген қойдың қозысы. Тірі жүн. қойшар. Қойдың қалың болып ұйысқан қысқы жүнінің астынан жаз шыға жаңадан шыққан және сол ұйысқан жүнінің көтеріліп қырқылғаннан кейін шығып келе жатқан жүні. Тірі заттек. Биосферадағы тірі организмдердің жиынтығы және биомассасы. Тірі кесір болды. Арылмастай қырсыққа айналды, пәле болды. Тірі кетпейді. Аман жібермейді. Тірі күйік болды. Тірідей қайғы-қасірет шектірді, уайым болды. Тірі күйік тартқызды. Тірідей қайғы-қасірет шектірді. Тірі күн. #поэтикалық. Жақсы тұрмыс, бейбіт өмір. Тірі қалды. Өлмеді, ажал аузынан қалды. Тірі масқара. Нағыз сорақы, барып тұрған оңбағандық. Тірі өлік. Құр сүлдесі қалған, жансыз бейне; қолынан түк келмейтін дәрменсіз, қауқарсыз адам. Тірі өліктей. Қауқарсыз, дәрменсіз адам. Тірі пенде. а) Жарық дүниеде өмір сүруші, тіршілік етуші адам. ә) Қыбыр еткен, қит еткен жан; ешкім. Тірі сөз. Жанға нәр, қуат берер, иландырар, шипа болар жанды сөз.
ТІРІ тірі дән. Диірменнен бітеу шыққан дән.
ТІРІДЕЙ #үстеу. Өлтірмей тірі күйінде, тірі тұрғанда. Тірідей жеді [ жеп қойды ]. Қатты ұрысты; қатты ұрсып, ұялтты. Тірідей жерге кірді [ масқара болды, өлді ]. Қатты ұялды, өлердей ұялды. Тірідей жерледі [ көмді ]. Жержебіріне жетіп жәбірледі, әбден ұятқа қалдырды, масқара етті. Тірідей көрге тықты. Әбден өлімші етті, азапқа салды. Тірідей қорлық. Қараптан-қарап, ішпей-жемей, күнәсіз қиянат көру. Тірідей өлді. Көп алдында масқара болды, иті шықты. Тірідей салмағы. Сойылмай тұрғандағы салмағы. Тірідей тілу. #биологиялық. <лат. vіvus – тірі, seсtіo – тілу> Тәжірибе арқылы жануар организмінің қызметін зерттеу, аурудың себебін анықтау, түрлі заттардың әсерін білу, хирургиялық емдеу жолын анықтау үшін жасалатын оталау (операция) әдістемесі.
ТІРІК #зат есім. #сөйлеу. Тіршілік.
ТІРІҚАЗЫНДЫЛАР #зат есім. Бір геологиялық дәуірден басқасына елеулі өзгеріссіз өтетін әртүрлі таксономиялық дәрежедегі ағзалар.
ТІРІЛ = #етістік. 1. Қайтадан жан біту, жан кіру. 2. #ауыспалы мағына. Әлдену, күш алу. 3. #ауыспалы мағына. Жандану, ояну.
ТІРІЛЕ = #етістік. #саятшылық. Қыран құстың балапанына жанды нәрсе жегізіп баулу, сонымен ауыздандыруы.
ТІРІЛЕЙ #үстеу. сөйлеу. Тірідей. Тірілей жұмыртқалау. #биологиялық. Жануарлардың жетілген ұрығы бар жұмыртқа тууы. Тірілей суару. егіншар. Өсімдікті өсіп-жетілу кезінде суару.
ТІРІЛЕТ = #етістік. #саятшылық. Балапан құсқа жанды нәрсе жегізіп баулыту, сонымен ауыздандыру.
ТІРІЛЕТУ деген #Тірілет етістігінің қимыл атауы.
ТІРІЛЕУ деген #Тіріле етістігінің қимыл атауы.
ТІРІЛТ = #етістік. 1. Жан бітірту. 2. #ауыспалы мағына. Ояту, қайта қалпына келтірту, еске түсірту.
ТІРІЛТУ деген #Тірілт етістігінің қимыл атауы; жан бітірту.
ТІРІЛУ деген #Тіріл етістігінің қимыл атауы.
ТІРІЛІК #зат есім. Тірі жүргендік, тірі болып өмір сүрушілік.
© 2021. Wonder Words
Institute of Intellectual Technologies