Kazakh explanatory dictionary: БАТА

Word: Kazakh Russian English Search

|БАТА #зат есім. 1. #этнографиялық. Маңызды iс бастарда, бастаған iс нәтижелi аяқталғанда және тағы басқа. өзіндік шартымен, рәсімімен орындалатын тілек айтудың ерекше формасы ретіндегi қазақ халқының ұлттық этикетi көрінісінің, салтдәстүрінің бірi [ бата бергенде дәмтұздың болуы шарт; батаны, әдетте, елжұртқа сыйлы, ағайын арасында беделдi, жолы үлкен адам бередi ]. 2. діни. Құранның біріншi сүресi – Фатиханың өзгеріске ұшыраған атымен аталатын, өзіндік рәсімi бар Аллаға құлшылық етудің бір түрi [ Құран сүрелерi, дұға оқылған соң екi қолдың алақанын жайып, тілек сөздерден кейін алақанымен бет сипау қимылдарын орындау түрінде рәсімделедi ]. 3. діни. Өлген адамға бағышталып оқылатын Құран сүрелерi, дұғадан кейін айтылатын тілек рәсімi. 4. #этнографиялық. Некелесушi жақтар, туыстар арасындағы құдалықты растайтын, тиістi рәсіммен бекітілген бәтуаластық келісім. Бата алды. #этнографиялық. а ) Жасы үлкен кісінің немесе құрметтi, елге сыйлы, беделдi адамның алғысына бөлендi, игi тілегін, ырзалығын алды. ә ) Бiр нәрсенің басталуына, атының қойылуына және тағы басқа. себепшi болуы деген мағынада. Бата бергіздi. Игi тілек айту рәсімін жасатты. Бата бердi [ сұрады ]. #этнографиялық. а ) Игi тілек тілеп, ризашылық білдірдi. ә ) Жолға шыққан адамның амандығын немесе бір iстің сәттілігін сұрап игi тілек білдірдi. б ) Екi жастың бақытын, некесінің адалдығын сұрап, дұға қылды, тілек білдірдi. Бата беру. #этнографиялық. Тiлек айту мақсатында өзіндік рәсімi, шарты бойынша орындалатын қазақ халқының ежелден келе жатқан салтдәстүрінің бірi. Бата [ ақ бата ] бұзды. а ) Дұға оқып, уәделескен серттен тайды, бататілектi аяққа басты. ә ) #жағымсыз. Ақ некенің шартын орындамады, аяққа басты. б ) Атастырылып қойған адамымен некелесуден бас тартты, келісілген некеге қарсы шықты. Бата бұзылды. Ақ некенің шарты орындалмады. Батаға кірмедi. Бәтуаластыққа кірмей, батадан, келісімнен сырт қалды. Бата дарыды. Бата қабыл болды, алғысқа бөлендi. Бата жасады. Игі тілек білдірді. Бата жоқ. Азырқану, місе тұтпау мағынасында айтылады. Батамен ер көгередi. #этнографиялық. Алладан медет сұрап, тілек, жақсы сөз айту адамды оң iстерге бастайды деген мағынада. Бата оқу [ қылу ]. #этнографиялық. а ) діни. Қайтыс болған адамға Құран шығару, аят, дұға оқу сияқты мұсылмандық құлшылықпен байланысты ұлттық дәстүр. ә ) Басталған iстің сәттi өтуін, маңызды шараның нәтижелi болуын, сондай-ақ табиғат нысандары мен құбылыстарының адамға қайырымен берілуін Алладан сұрап, тілек тілеу, дұға қылу немесе игi көңіл, тілектес тік білдіру. Бата оқыды [ жасады, қылды ]. #этнографиялық. а ) діни. Өлген кісіге бағыштап Құран оқып, дұға етіп, артында қалғандарына көңіл айтты. ә ) Қыз берушi немесе келін түсірушi жақ құдаларының туыстықтарын бекітудің нышаны ретінде дұға оқылды, игi тілек айтылды, бәтуаластық жасалды. б ) Әдетте жол үстінде адамның тілегi қабыл болады деген ниетпен, көрсетілген қонақ жайлық, құрметке жауап ретінде жолаушы үй иесіне, көмек берген адамға ризашылық тілек білдірдi, дұға жасады. в) Желінген асқа дұға оқып, Аллаға шүкіршілік айтты, игi тілек білдірдi. г ) Анттасты, серттестi, сөз байласты. ғ) Жанр ай туғанда Алладан өткен айға салауат, келер айда жарылқау тілеп дұға оқу рәсімін орындады. Бата сөз. әдеб. Ұлттық этикеттің мәндi саласына жататын, mілi кестелi, мазмұны келістi қазақ фольклорының дербес, шағын жанры, халық шығармашылығының сөз үлгісi. Бата сұрады [ тіледi ]. Жақсы ниет, оң сапар, адал тілек білдіруін қалады, өтіндi. Батасы қабыл болды. #көнерген сөз. Алладан сұрағаны, дұғасы, үлкендердің тілегенi болды, жақсы тілегi жүзеге асты.