Kazakh explanatory dictionary: АЯҚ

Word: Kazakh Russian English Search

|АЯҚ 1#омоним #зат есім. 1. #анатомиялық. <лат. membrum inferіus> Жүру, тұру қызметін атқаратын жамбас белдеуi мен еркін қозғалатын сүйектерден тұратын адамның дене мүшесi. 2. Жанжануардың қозғалуын қамтамасыз ететін дене мүшесi. 3. #сөйлеу. Аяқкиім. // Кiсi, адам. 4. #ауыспалы мағына. Үстел, орындық, кереует тәріздi заттардың төменгi жағы. 5. #ауыспалы мағына. Өзеннің, ағын судың төменгi жағы. 6. #ауыспалы мағына. Бiр нәрсенің соңы, ақыры, шетi. Аяғы алдырмады. Аяғын баса алмады, жүрісi қиындады. Аяғы алысқа түстi. Соңы тартысқа түстi, алысқа киліктi. Аяғы аннансаннан келдi [ тидi ]. а ) Аяғы жерге анда-санда бір тидi, сілеледi. ә ) Табаны жерге тимей зулады. Аяғы аспаннан [ көктен ] келдi. а ) Шалқасынан түстi, құлады. ә ) Күлi көкке ұшты, тасталқаны шықты, бәлеге ұшырады, жаза тартты. Аяғы ауыр. #сөйлеу. Екіқабат, жүктi. Аяғы ауырлады. а ) Екіқабат болды, жүктi болды. ә ) Жүрістұрысы ауырлап, айыкүнi жақындады. Аяғы аяғына тимедi [ жұқпады ]. Қолаяғы жерге тимей, зыпылдады, жүгірдi. Аяғы бір желмедi. Ыңғайы келмедi, жолы бір болмады. Аяғы жеңіл. а ) Тілалғыш. ә ) Жүріптұруы оңай, қимылы ширақ. Аяғы жеңілденді. Босанды, нәрестелі болды. Аяғын жерге тигізбеді. Көкке көтерді, мақтады, құрметтеді. Аяғы жерге тимедi. Зымырады, тез, жылдам жүрдi, жүгірдi. Аяғы жеттi. Келіп қалды, келіп үлгердi. Аяғы кеттi. Аяғына ақау түсті, жем түсті. Аяғы көктен келді. а ) Шалқасынан түсті, қатты құлады. ә ) Масқара болды, ұятқа қалды. Аяғы көктен [ аспаннан ] салбырап түскен жоқ [ емес ]. Басқадан бітімi артық емес, ерекше жаратылған жоқ. Аяғы қоюлады. Аттың жүрісi өнбедi. Аяғы құтты болды. Қадамы құтты болды, келгеннен кейін үй иесi қуанышқа кенелдi, олжалы болды. Аяғы маймақ тартты. Қартайған сайын қорғаншақтанды. Аяғымен келдi. Өздігінен, шақырусыз келді. Аяғына бас ұрды [ идi, жығылды ]. а ) Тәубе қылды, кешірім сұрады. ә ) Жалбарынды, жалынды. б ) Жеңілгенін мойындап алдына келдi, тізе бүктi. Аяғына бұғау салды. Тоқтатты, тежедi. Аяғына жем [ қан ] түскендей [ түскен аттай ]. Сүріншек, шорқақ, ақсақ. Аяғына жем [ қан ] түстi. а ) в #етістік. Жылқы малының дұрыс күтілмеуінен, ыстықсуықтан аяғына сарысу ұялады. ә ) Орнынан қозғалмады, тыпыр етпеді. Аяғына жығылды. а ) Кешірім сұрады. ә ) Құлдық ұрды, бас иді, қадіріне жетті. Аяғына жықты. Кiнәсін мойындатып, кешірім сұратты. Аяғына кісен болып түстi. Байлау, кесір, кедергi болды. Аяғына кісен салды. Бас бостандығынан айырды, басын байлады, кісендедi. Аяғын алдырды. Аяғы ауыр тартты, шаршап-шалдықты. Аяғын алшаң [ алшақ ] басты. Кең адымдады, өзіне сенімдi жүрдi. Аяғына міндi. а ) Жаяу жүрдi. ә ) Аяғынан тұрды, сауықты, жазылды. Аяғынан алды. Бiреудi күндеп, кесір жасады, етегінен тартты. Аяғынан барды [ келдi ]. Өздігінен, шақырусыз келдi. Аяғынан жайылды [ оттады ]. Өріске шықты, өздігінен шөп тауып жедi. Аяғынан сабылды [ сарсылды, тозды, таусылды ]. Әуресарсаңға түстi; шаршапшалдықты. Аяғынан тозды. Әуресарсаңға түсті; шаршапшалдықты. Аяғынан тұрғызды. Бағыпқақты, адам еттi. Аяғынан тік тұрғызды. а ) Құлан таза сауықтырды. ә ) Қалпына келтірдi, түзедi, нығайтты, жақсартты. б ) Түгелдей дүрліктірдi, әбігер еттi. Аяғынан [ аяғының ұшынан ] тік тұрды. Бар ынтасымен құрмет көрсеттi, сыйлады. Аяғын аңдап [ аңдып, байқап ] басты. Байқап, абайлап, байқап жүрдi, сақ болды. Аяғына [ аяққа ] оралды [ оратылды ]. а ) Алдын кескестедi, жүргізбедi, бөгет болды. ә ) Жалыныпжалбарынды, аяғына жығылды. Аяғына [ аяғының ұшына ] отырғызбады [ отыртпады ]. а ) Маңына жолатпады, шеніне жуытпады, теңдік бермедi. ә ) Жақын болмады, көңіл қоспады. Аяғын апыл-тапыл басты. Кiшкентай бала жаңадан жүре бастады, тәй-тәй басты. Аяғына салды. а ) Жауын тізе бүктірдi, жеңдi. ә ) Қорлады, күң, құл қылды. Аяғына салып берді. Жеңіп берді, көндіріп берді. Аяғын аспаннан келтірдi. Тасталқанын шығарды, жерден алып, жерге салды. Аяғына тас байлап алды. Жүрісi ауырлады, баяулады. Аяғына тұсау болды. Кедергі болды, бөгет болды. Аяғына тұсау түсті. Басы байланды, үйленді. Аяғын ауыса [ шалыс ] басты. а ) Шаршапшалдыққаннан не басқа бір жағдайға байланысты аяқты дұрыс баса алмады. ә ) Қателестi, тура жолдан тайды. Аяғына шаң жұқпайтын [ жұқпас ]. а ) Өте ұшқыр, желаяқ, жүйрік. ә ) Бiр жерде тиянақтай алмайтын, қыдырымпаз, жүргіш. Аяғын әлтек-тәлтек басты. Аяғын әреңәрең басты, тәлтіректедi. Аяғын әріге салды. Әріден ойланды, мерзімдi соза түсіп, уақыт ұтты. Аяғын байлады. Кедергi болды, бөгет жасады. Аяғын баса алмай қалды. Жүру мүмкін болмады, жүре алмады, тұра алмай қалды. Аяғын босаңсытты. Істің соңын нашарлатты, нәтиже шығара алмады. Аяғын дестелей басты. Аяғын алшаң басты, қатты адымдады. Аяғын ептеп басты. Ақырын абайлап жүрді, байқатпай жүрді. Аяғын жерге тигізбедi. Көкке көтердi, мақтады, құрметтедi. Аяғын жиды. Көсілмей, жиырып алды, аяғын өзіне тартты. Аяғын керістерін білмей дағдарды, амалы таусылды. ә ) Үйленді, басы байланды. Аяғы тұсалынды. Емінеркін жүріске шек қойылды, ұзап шыға алмайтын болды. Аяғы шықты. Аяғын баса бастады, жүре алатын болды. Аяқ алып жүргісіз [ жүргізбейдi ]. а ) Аяқ басу қиын, жүруге ыңғайсыз. ә ) Өте көп, мол. Аяқ алыс. а ) Жүріс, жүрістұрыс. ә ) Беталыс, бағыт, қарқын. Аяқ артты. а ) Көлікке міндi. ә ) Сүйеніш қылды, медеу тұтты. Аяқ астында. Жақын жерде. Аяқ аттаған сайын. Ілгерi басқан сайын, кез келген жерде. Аяқ аттатпады. Ілгерi бастырмады, ешқайда шығармады. Аяқ баса алмады. Тырп ете алмады, өмір сүре алмады, әрекет ете алмады. Аяқ басар жер жоқ [ қалмады ]. а ) Тығыз, жиi; бос жер жоқ. ә ) Жалғызсырады, баратын жерi, түсер адамы қалмады. Аяқ басты. а ) Аттады, жүрдi, әрекеттендi, әрекетке шықты. ә ) Барды, келдi, бір жерге қадам басты. б ) Бiр iстi бастады, бір iстi орындауға бет бұрды. в) Белгілi бір жасқа шықты, ауысты. Аяқ бастырмады. Беттетпедi, жолатпады. Аяқ бәйгi. #этнографиялық. Бәйгеге ат шапқанда берілетін соңғы жүлде. Аяқ бунақ. #этнографиялық. Қазақша жыл қайыру бойынша қазан айының 10 жаңасынан ақпан айының 9 жұлдызына дейінгi аралық. Аяқ білезік. #этнографиялық. Адамның буынбуыны ауырғанда аяқ қа салып жүретін, күмістен соқтырылатын білезік. Аяқ егін жер. Суармалы егін. Аяқ жазысты. Аяғын созып отырды, аяғын демалтты; далада жүріп келді. Аяқ жақ. Соңғы жағы, соңы. Аяқ жетер жер. Барыпкеліп қатынасуға боларлық жуық жер, таяу төңірек. Аяқ жетпес полюстер. #географиялық. Арктика мен Антарктидадағы адамның жетуі қиын аймақ #тарихи. Аяқ жұмсады. #сөйлеу. Аяғымен тептi. Аяқ жүгірту. #этнографиялық. Күйеу жігіттің қалыңдық жаққа жаяу ат жетектеп келгенде әзілдесіп көңіл көтерген қыз жеңгелеріне беретін кәдесi. Аяқ кезi [ шенi ]. Белгілi бір уақыттың, мезгілдің соңы. Аяқ киіт. #этнографиялық. Бас құдаға ілесіп келген құдаларға берілетін кәде. Аяқ көрік. #этнографиялық. Қолмен емес, аяқпен iске қосылатын ұсталықта қолданылатын көріктің ша ғын түрi. Аяққа басты. Қорлады, мазақ еттi, арнамысқа кір келтірдi. Аяққа жармасты. Бөгет жасады, кеселін тигізді. Аяққа жездей басылды. #поэтикалық. Жермен-жексен болды. Аяққа қан салғызды. Мысын құрытты, діңкелеттi, сілелеттi. Аяққа оралғы [ тұсау, орау ] болды. Кедергi болды, бөгет жасады. Аяққа салды. Қорлады, намысын таптады. Аяққа тұсау түстi [ салды ]. Үйлендi, бойдақ жүрісінен айырылды; басы байланды. Аяқ қоразданды. #жергілікті сөз. Аяқ ісіп ауырды. Аяқ өре тұрды. Дүрліктi, өре түрегелдi. Аяқ өре тік тұрғызды. Дүрліктірдi, шулатты. Аяқ салды. #этнографиялық. көнерген сөз. Әйелi бала көтермегенде ер адамның бәйбішесінің рұқсатымен күңдi немесе босағада жүрген әйелдi бала көру үшін әйелдікке алу салты. Аяқ салу. #этнографиялық. Дәстүрлi ортада перзент көре алмай жүрген байдың есіктегi күңімен көңіл қосу жосыны. Аяқ сауыт. #этнографиялық. көнерген сөз. Батырдың сыртқы қорғаныс киімінің аяғын жауып тұратын бөлігі. Аяқ созды қылды. Шұбыртып ұзағынан айдады, шаршатты. Аяқ суытты. Бiраз дем алды, тынықты. Аяқтағы суға ағып өл, қасықтағы суға қалқып өл! қ а рғ. Болмашыдан опат бол. Аяқтан алды. Бөгет жасады, кедергi iстедi, қастық қылды. Аяқтан қақты. Еркіне жібермеді, кедергі жасады, жүргізбеді, ор қазды. Аяқтан тартты. Қастық iстедi, кедергi жасады, сүріндіруге тырысты. Аяқтан шалды [ алды ]. Қас тық iстедi, кедергi болды, сүріндіруге тырысты. Аяқтан шалдыру. Кедергі жасату, кесе-көлденең тұрғызу. Аяқтарын білестi. Тепкілестi, тебістi. Аяқты аяғымен, шанақты шанағымен жұтады. Мешкей, жемпаз, парақор, «түйені түгімен жұтатын» кісі туралы айтылады. Аяқты шалыс басты. Қателесті, жаңылысты.
|АЯҚ 2#омоним #зат есім. 1. Ағаштан ойылып жасалған, сұйық, сусын ас iшуге арналған, көлемi шағын, кеседен үлкен шұңғыл, дөңгелек ыдыс. 2. #ауыспалы мағына. Аяқтың iшіне құйылған сұйық ас. Аяқ аузындай. Шағын, өзіне жетерлік. Аяқ берістi. Бiрбіріне сый, құрмет көрсеттi. Аяқтағы суға ағып өлдi. #экспрессивті. Масқара болды, мазақ болды.