Kazakh explanatory dictionary: АСПАН

Word: Kazakh Russian English Search

|АСПАН [ #араб тілі. ] #зат есім. Төбедегi атмосфералық кеңістік, көк, әуе. Аспан айналып, жерге түскен [ шілде ] ыстық. Өте ыстық, аңызақ ап-тап, шілденің қатты қапырық күнi. Аспан айналып жерге түскендей. Өте ыстық, тым қапырық. Аспан айныды. Бұлт басты, бұлттанды, жаңбыр таянды. Аспан айырылып, жер қопарылатындай. Дүние құрып кететіндей, ақырзаман орнайтындай. Аспан алақандай, жер тебінгідей болды. Бәрi қиындап, күрделеніп кеттi. Аспан аңыздары. Астрономиялық аңыздар. Аспан ап-тап, күн шыжыды. Аңызақ ыстық, қапырық болды. Аспан асты. а) Көк жүзi. ә) Кең дүние, жер бетi. Аспан асты кең. #поэтикалық. Бұл жер болмаса басқа бір жер (орын) табылады, бірдеңе етіп күн көруге болады деген мағынада. Аспан асты қуыс. #бейнелі сөзқолданыс. Жер бетi кең. Аспан ашылды. а) Бұлт сейілдi, жауын-шашын басылды. ә) #поэтикалық. Көңілдегi кірбің кеттi, ашуы, ренішi, күмәнi тарқады; басына жақсы күн орнады, ауыртпалықтан арылды. Аспан әлемi. Әуе кеңістігi. Аспанға көтердi. Әбден мақтады, асыра дәріптедi. Аспанға [ аспаннан ] қарады. Құр кеуде көтердi, менменсіндi, тәкаппарланды. Аспанға қолы жеткендей. Болыптолғандай, кеудесін көтердi, дандайсыды. Аспанға тырысты. Ілгері ұмтылды, өсті. Аспанға ұшса да, жерге батса да жоқ қылады // Аспанға ұшса, аяғынан тартады, жерге кірсе, желкесінен тартады. Қайда кетсе де құртады, тірi қоймайды. Аспанға ұшсам, қанатым талады, жерге түссем, Жалайыр Шора алады. Қайда барсам да құтқармайды, қолға түсіредi. [ Шора –қыран құстың «тілін» (бабын) білген, қыран құстарды, түз бүркіттердi торға түсіріп, шырмаудың асқан шеберлігімен аты аңызға айналған құсбегi ]. Аспанға шықты. Даңқы шалқыды, атағы жайылды. Аспандағы айға қол созды. Шамасы келмейтін iске ұрынды, қолдан келмеске, қол жетпеске ұмтылды. Аспандағы жұлдызды алумен бірдей [ тең ]. Өте қиын, меһнатты, азапты. Аспандағы құс ұшуын, жел есуін тоқтатты. Тып-тыныш болды, меңіреу тыныштық орнады. Аспан денесi. #астрономиялық. Күн және оны айналып жүретін планета серіктерi. Аспан денесінің орбитасы. #астрономиялық. Ғарыш кеңістігіндегi аспан денесінің қозғалу траекториясы. Аспанды алақандай, жердi тебінгідей еттi. а) Жер дүниенi тарылтты деген мағынада. ә) Жан алқымға алды, тықсырып, қыспаққа алды, апшысын қуырды. Аспанды тастап жібер [ құлат ]. Күштi болсаң, байқап көр, қолыңнан келгенін аянба. Аспан координаттары. #астрономиялық. Аспан кеңістігіндегi шырақтардың орнын анықтауға қолданылатын сандар. Аспан күмбезi. Аспан кеңістігi, әлемi. Аспан күңгірт. Бұлт торлаған, бұлтты. Аспан кірледi. #бейнелі сөзқолданыс. Аспанды бұлт басты, бұлттанды. Аспан мен жердің арасы. Жан-жақ, айнала. Аспанмен таласқан [ бой таласқан, тайталасқан, тілдескен, тірескен ]. Зәулім, заңғар, биіктігi көкке жеткендей. Аспан меридианы. #астрономиялық. Аспан күмбезінің солтүстік нүктесінен оңтүстік нүктесіне қарай тас төбе мен табан тұстағы нүктелердi және дүние осін ойша басып өтетін сызық. Аспан механикасы. #астрономиялық. Астрономияның Күн жүйесi денелерінің қозғалысын зерттейтін бөлімi. Аспаннан бауырсақ жауу. Ойламаған жерден, кенеттен жақсылық болу, олжаға тап болу. Аспаннан түскендей. а) Ойда жоқта тап болған, тосыннан, кенеттен пайда болған. ә) Түк білмегендей, ешнәрсе болмағандай. Аспаннан түскен төрт кітап. #діни. Діни ұғым бойынша, төрт пайғамбар иеленген төрт кітап болыптымыс. 1. Тәурат 2. Зәбүр – Дәуіттің, 3. қнжіл – Исаның, 4. Құран – Мұхаммедтің кітабы. Сол діни ұғым бойынша Адам ата арқылы 10 кітап, Шис (Сиф)арқылы 50 кітап, Ыдырыс пайғамбар [ Енох ] арқылы 30 кітап, Ыбрайым [ Абрам ] арқылы 10 кітап дүниеге келіптімыс. Аспаннан тілегенi [ iздегенi ] жерден табылды. Алыстан iздегенi аяқ астынан табыла кеттi. Аспан сферасы. #астрономиялық. Практикалық астрономия есептерін шешуге пайдаланылатын көмекшi сфера. Аспан тастары. #астрономиялық. <грек. meteоrus> Метеорлар. Аспан [ ның түбi ] тесіліп кеткендей. Қатты, толассыз, екпіндi болған жауын-шашын кезінде айтылады. Аспан шайдай ашық. Бұлтсыз көк аспан. Аспан шайдай ашылды. Бұлт тарады, көкте бір шөкім бұлт қалмады. Аспан шырақтары. #астрономиялық. Жердi айналып жүретін аспан денелерi, Күн системасы. Аспаның ашық болсын тілек. Жаманшылық көрме, төбеңе бұлт айналмасын.